Καρκίνος του δέρματος
Όταν ένας σπίλος, δηλαδή μία δερματική βλάβη, αρχίζει να αυξάνεται ή να αλλάζει σχήμα, θα πρέπει να αναζητηθεί άμεση ιατρική φροντίδα. Το χαρακτηριστικό των καρκίνων του δέρματος είναι ότι η πρώιμη διάγνωση και αντίστοιχα χειρουργική αφαίρεση του οδηγεί σε πολύ υψηλά ποσοστά ίασης
Ο αριθμός των περιστατικών καρκίνων του δέρματος έχει αυξηθεί ραγδαία σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της αυξημένης έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία και γενικά λόγω των περιβαλλοντικών παραγόντων. Στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 30.000 περιστατικά καρκίνων του δέρματος το χρόνο από τα οποία 1.500 είναι άνθρωποι που εμφανίζουν μελάνωμα.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι καρκίνου του δέρματος, οι συχνότεροι όμως είναι τρεις, το βασικοκυτταρικό (Σχ.1), το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα (Σχ.2) και το μελάνωμα.
(Σχ. 1)
(Σχ. 2)
Η θεραπεία των δύο πρώτων ειδών είναι η χειρουργική αφαίρεση σε υγιή όρια. Πολύ σπάνια δίνουν μεταστάσεις και τα ποσοστά ίασης μετά την αφαίρεση ξεπερνούν το 90%. Πολύ σημαντικός παράγοντας είναι η έγκαιρη διάγνωση και η αφαίρεση της βλάβης σε πρώιμα στάδια όταν ακόμη είναι μικρή σε μέγεθος.
Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για το μελάνωμα.
Το μελάνωμα είναι η πιο επιθετική και απειλητική μορφή καρκίνου του δέρματος, διότι μπορεί να προκαλέσει γρήγορα μεταστάσεις στους λεμφαδένες της περιοχής καθώς και σε απομακρυσμένα όργανα και είναι δυνητικά θανατηφόρο.
Το μελάνωμα μπορεί όμως έγκαιρα να αναγνωριστεί. Μέσω μίας εξέτασης από έναν Δερματολόγο ο καρκίνος του δέρματος μπορεί συνήθως να διαγνωσθεί και να αντιμετωπιστεί νωρίς και σχετικά εύκολα.
Εάν η ασθένεια δεν έχει προχωρήσει, οι πιθανότητες να αποκατασταθεί ακόμη και πλήρως η υγεία του ασθενούς είναι πολύ καλές.
Διάγνωση
Ο καρκίνος του δέρματος αναγνωρίζεται ελέγχοντας σπίλους, για κλινικά σημεία αλλαγής ακολουθώντας τον κανόνα ABCDE.
Το γράμμα Α υποδηλώνει την ασυμμετρία (Αsymmetry), το Β το ανώμαλο όριο (Border), ύποπτη είναι μία ελιά με πολυχρωμία (C for Color) η και με μεγάλη διάμετρο D (ισχύει ο γενικός κανόνας μεγαλύτερο από πέντε χιλιοστά).Το E υποδηλώνει την ανύψωση ή την εξέλιξη και αλλαγή (Elevation, evolving).
Ο δερματολόγος εξετάζει το δέρμα του ασθενούς πρώτα με γυμνό μάτι. Κατά κανόνα χρησιμοποιεί, επίσης, το λεγόμενο φορητό δερματοσκόπιο ή ειδικά διαμορφωμένο ψηφιακό δερματοσκόπιο, το οποίο αυξάνει οπτικά το μέγεθος της ελιάς κατά 20 φορές η περισσότερο.
Με αυτόν τον τρόπο αναγνωρίζονται οι ανατομικές δομές του δέρματος καλύτερα ενώ υπάρχει η δυνατότητα να αρχειοθετούνται οι ψηφιακές εικόνες ώστε να βλέπει ο ιατρός αν βλάβη αλλάζει.
Σπάνιες θέσεις ανάπτυξης μελανώματος αποτελούν τα νύχια, ο πρωκτός, το στόμα ακόμη και στον οφθαλμό. για αυτό και θα πρέπει να ελέγχονται και αυτές οι θέσεις για τυχόν αλλοιώσεις η οποίες σε ακόμη πιο σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να μην έχουν καθόλου μελανίνη (αμελανωτικό μελάνωμα).
Θεραπεία
Η χειρουργική αφαίρεση είναι ο κύριος τρόπος θεραπείας του μελανώματος. Έχει δε τα καλύτερα αποτελέσματα όταν η αφαίρεση γίνεται σε αρχικό στάδιο της εξεργασίας χωρίς να έχει προλάβει να γίνει διασπορά.
Ο γιατρός χρησιμοποιώντας νυστέρι ή άλλες μορφές ενέργειας (διαθερμία, RF) αφαιρεί το σύνολο της βλάβης εξασφαλίζοντας υγιή όρια του περιβάλλοντος δέρματος. Η τομή συγκλείεται και το παρασκεύασμα αποστέλλεται στο παθολογοανατομικό εργαστήριο για περαιτέρω έλεγχο.
Μιλάμε για επεμβάσεις που εκτελούνται σε επίπεδο ιατρείου με χρήση τοπικής αναισθησίας.
Σε ποιο προχωρημένες περιπτώσεις υπάρχει εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων στου γειτονικούς λεμφαδένες. Αυτοί οι λεμφαδένες πρέπει να αφαιρούνται ριζικά προκειμένου να μην αποστείλουν κύτταρα μελανώματος σε άλλα σημεία του σώματος μια επέμβαση που ονομάζεται λεμφαδενικός καθαρισμός και μπορεί να γίνει στις μασχάλες, στις βουβωνικές χώρες ακόμη και στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο.
Είναι επεμβάσεις που διενεργούνται με γενική αναισθησία και απαιτούν παραμονή στο νοσοκομείο για 3 τουλάχιστον ημέρες καθώς και ακινητοποίηση του αντίστοιχου μέλος για περίπου 5 με 7 ημέρες.
Σε πιο προχωρημένους στάδια μελανώματος εφαρμόζονται η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία και η ανοσοθεραπεία (φάρμακα που διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα). Αυτές οι στοχευμένες πλέον θεραπείες επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής ασθενών με μελάνωμά προχωρημένων σταδίων (ακόμη και με πολλαπλές μεταστάσεις).